In een oud zenverhaal wijst een zenmeester naar de maan. De leerling kijkt naar de vinger van de meester, maar ziet de maan niet omdat hij alleen maar naar de vinger kijkt. De meester wilde hem op de maan attent maken, maar de leerling begrijpt niet dat hij slechts (ver)wijst. Ik denk dat “de waarheid” verschillend wordt ervaren en daarom met verschillende vingerwijzingen beschreven kan worden.
Daarom vind ik het vuistregelonderzoek van onze UPvA studenten ook zo interessant.
“….Studenten leren leerkrachtvaardigheden door zelf activiteiten voor te bereiden en uit te voeren, maar ook door hun mentor systematisch te bevragen op de vuistregels die ze in de beroepspraktijk hanteren. Een vuistregel is een regel die een leerkracht hanteert in de klas om te kunnen handelen in een bepaalde situatie. Voorbeeld: ‘als een kind niet direct aan het werk gaat na de instructie, ga ik even langs om te vragen waarom hij niet start’. De student onderzoekt waarom de vuistregel werkt. Dat is vaak gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Voorbeeld: om gewenst gedrag bij leerlingen te bewerkstellingen moet het gewenste gedrag concreet gemaakt worden voor de leerlingen.
Deze kennis geeft handvatten aan wat een leerkracht moet begrijpen om gefundeerd en verantwoord te kunnen handelen. Door studenten en leerkrachten op zoek te laten gaan naar vuistregels die werken in de klas en naar bijbehorende sleutelkennis uit de literatuur wordt leerkrachtgedrag expliciet onderwerp van reflectie en onderzoek bij zowel studenten, leerkrachten als opleiders in de school….”
Eerstejaars studenten onderzoeken en proberen nu vuistregels uit over het krijgen van aandacht en het communiceren met kinderen. “Als een leerling problemen heeft, neem ik hem altijd even apart om erover te praten” naast “Als een leerling problemen heeft, dan betrek in de hele groep in het oplossen van het probleem”…..
Ik verwacht dat we door verschillende vuistregels te onderzoeken onze eigen maan leren zien.
Olga Roos (academische opleider in school)
